Trẻ bị viêm họng: Nguyên nhân, triệu chứng, và cách chăm sóc

Viêm họng là một trong những bệnh lý thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt trong những ngày thời tiết thay đổi. Với triệu chứng đau họng, sốt cao và khó chịu, tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn làm trẻ mệt mỏi, quấy khóc. Điều này khiến nhiều bậc phụ huynh cảm thấy lo lắng, tìm kiếm thông tin để chăm sóc và điều trị cho trẻ. Nếu bạn đang tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng cùng các biện pháp chăm sóc trẻ bị viêm họng, hãy cùng tôi khám phá trong bài viết dưới đây!

Nguyên nhân gây viêm họng ở trẻ

Viêm họng ở trẻ em có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Tuy nhiên, nguyên nhân chính vẫn là do hai loại tác nhân là virus và vi khuẩn. Điều này cho thấy rằng việc tìm hiểu để nhận diện và phòng ngừa viêm họng là rất quan trọng. Việc hiểu rõ những “kẻ thù” này sẽ giúp chúng ta chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe cho trẻ.

Viêm họng do virus

Viêm họng do virus là loại viêm họng phổ biến, thường gặp ở trẻ nhỏ. Các virus như virus cúm, adenovirus hay virus hợp bào hô hấp là những tác nhân chính gây ra tình trạng này. 

Virus có khả năng lây lan rất nhanh, đặc biệt trong những tháng mùa đông, khi mà thời tiết lạnh giá gây ra sự gia tăng số ca mắc bệnh. Trẻ em, với hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ dàng bị mắc phải.

Khi trẻ mắc viêm họng do virus, các triệu chứng thường đi kèm như sốt cao, đau rát cổ họng, ho khan hoặc sổ mũi. Những cơn ho thường làm trẻ cảm thấy khó chịu, dẫn đến việc chán ăn và mệt mỏi. 

Thông thường, viêm họng do virus không cần điều trị bằng kháng sinh, vì kháng sinh không có tác dụng đối với virus mà chỉ có tác dụng đối với vi khuẩn.

Một số dấu hiệu của viêm họng do virus bao gồm:

• Đau họng và khó nuốt
• Ho khan, có thể kèm theo đờm
• Sốt cao, thường từ 38 đến 40 độ C
• Nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi

Viêm họng do vi khuẩn

Viêm họng do vi khuẩn cũng là một trong những nguyên nhân chính gây bệnh ở trẻ. 

Một số loại vi khuẩn phổ biến như Streptococcus pyogenes (liên cầu khuẩn nhóm A) thường làm cho tình trạng viêm họng trở nên nghiêm trọng hơn. Theo thống kê, khoảng 20-30% trường hợp viêm họng ở trẻ là do vi khuẩn gây nên.

Triệu chứng của viêm họng do vi khuẩn có thể nặng nề hơn so với viêm họng do virus, với các đặc điểm như sốt cao, đau cổ họng dữ dội, có thể kèm theo nổi hạch ở cổ. 

Trường hợp nghiêm trọng, trẻ có thể gặp khó khăn khi nuốt, thậm chí có thể bị nôn ói. Điều này nhiều khi dẫn tới tình trạng mất nước ở trẻ và cần được điều trị kịp thời.

Dưới đây là một số dấu hiệu nhận biết viêm họng do vi khuẩn:

• Đau họng nghiêm trọng
• Sốt cao trên 39 độ C
• Quá trình nuốt đau đớn
• Nổi hạch ở cổ có thể sưng lớn

Việc điều trị viêm họng do vi khuẩn thường yêu cầu phải sử dụng kháng sinh, nhằm tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh. Cha mẹ cần theo dõi triệu chứng của trẻ và đưa trẻ đi khám kịp thời nếu thấy có dấu hiệu nghiêm trọng.

Các yếu tố môi trường làm tăng nguy cơ

Ngoài nguyên nhân do virus và vi khuẩn, một số yếu tố môi trường cũng đóng vai trò quan trọng làm gia tăng nguy cơ viêm họng ở trẻ. 

Đặc biệt trong quá trình giao mùa, khi mà thời tiết có sự thay đổi đột ngột giữa lạnh và nóng, sức đề kháng của trẻ thường bị ảnh hưởng, tạo điều kiện thuận lợi cho các tác nhân gây bệnh phát triển.

• Ô nhiễm không khí: Khói thuốc lá, bụi bẩn, hóa chất độc hại trong không khí có thể gây kích ứng niêm mạc họng của trẻ, làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Điều kiện vệ sinh kém: Trẻ em thường tiếp xúc với môi trường không sạch sẽ có thể dễ dàng bị nhiễm vi khuẩn gây bệnh.
• Sống trong môi trường đông người: Đi học hay tham gia các hoạt động đông người giúp virus và vi khuẩn dễ dàng lây lan.
• Suy giảm miễn dịch: Những trẻ có sức đề kháng yếu, chẳng hạn như trẻ bị suy dinh dưỡng hay mắc các bệnh lý mãn tính, thường dễ bị viêm họng hơn.

Triệu chứng khi trẻ bị viêm họng

Viêm họng ở trẻ em có thể biểu hiện qua nhiều triệu chứng khác nhau, từ nhẹ đến nặng. Nhận biết các triệu chứng này sớm sẽ giúp cha mẹ có hành động can thiệp kịp thời nhằm bảo vệ sức khỏe cho trẻ.

• Đau họng: Đây là triệu chứng phổ biến nhất. Trẻ thường cảm thấy đau rát hoặc gãi trong họng, khiến trẻ khó chịu.
• Khó nuốt: Do cơn đau, trẻ có thể gặp khó khăn trong việc nuốt nước bọt hoặc thức ăn.
• Sốt cao: Nhiệt độ cơ thể của trẻ có thể tăng lên từ 38 đến 40 độ C, khiến trẻ cảm thấy mệt mỏi.
• Ho: Có thể ho khan hoặc ho có đờm, gây cảm giác ngứa ngáy và khó chịu cho trẻ.
• Nổi hạch: Hạch ở cổ có thể sưng to và đau, phản ánh tình trạng viêm nhiễm.

Khi trẻ có triệu chứng viêm họng, việc theo dõi thường xuyên và chăm sóc đúng cách rất quan trọng để trẻ chóng hồi phục và không bị biến chứng.

Chẩn đoán viêm họng ở trẻ

Chẩn đoán viêm họng ở trẻ chủ yếu dựa vào việc quan sát triệu chứng lâm sàng và thăm khám thực tế. Bác sĩ sẽ lắng nghe những phản ánh từ cha mẹ về triệu chứng mà trẻ đang gặp phải để đưa ra nhận định ban đầu.

Trong quá trình chẩn đoán, bác sĩ thường kiểm tra các dấu hiệu như:

• Đau họng
• Sốt
• Kiểm tra cổ họng để xác định tình trạng viêm

Ngoài ra, có thể áp dụng các tiêu chí như tiêu chuẩn Centor – một bảng chấm điểm giúp đánh giá khả năng bị viêm họng do vi khuẩn hay virus. Nếu nghi ngờ viêm họng do vi khuẩn, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm máu hoặc nuôi cấy mẫu họng để kiểm tra sự hiện diện của vi khuẩn.

Một số tiêu chí Centor bao gồm:

1. Đau họng
2. Không có ho
3. Sốt cao
4. Nổi hạch ở cổ

Nếu trẻ đáp ứng một số điều kiện trên, nguy cơ viêm họng do vi khuẩn sẽ cao hơn. Việc chẩn đoán sớm là bước ngoặt quan trọng giúp cha mẹ đưa trẻ đến cơ sở y tế điều trị kịp thời, ngăn ngừa các biến chứng có thể xảy ra.

Cách điều trị khi trẻ bị viêm họng cho trẻ

Việc điều trị viêm họng tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Nếu viêm họng do virus, thường không cần dùng đến kháng sinh, chỉ cần chăm sóc tại nhà với một số biện pháp giảm triệu chứng là đủ. Ngược lại, nếu viêm họng do vi khuẩn, trẻ có thể cần điều trị bằng kháng sinh để tránh biến chứng.

Điều trị tại nhà

Điều trị tại nhà có thể giúp trẻ hồi phục nhanh chóng. Dưới đây là một số biện pháp hữu ích:

• Uống nhiều nước ấm: Việc uống nước ấm giúp giữ ẩm cho cổ họng và giảm cảm giác đau. Bạn có thể cho trẻ uống nước chanh pha mật ong (nếu trẻ trên một tuổi) hoặc nước hầm gà.
• Giữ ấm cổ họng: Chườm khăn ấm quanh cổ hoặc cho trẻ ăn sữa chua lạnh có thể giúp giảm đau và tạo cảm giác thoải mái.
• Vệ sinh răng miệng: Đảm bảo trẻ súc miệng bằng nước muối ấm để diệt khuẩn và giảm viêm. Pha 1/4 muỗng cà phê muối vào 250 ml nước ấm, hướng dẫn trẻ súc miệng.
• Sử dụng máy phun sương: Tạo ẩm cho không khí có thể giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn. Thêm một vài giọt tinh dầu như húng tây hay bạch đàn vào máy phun sương để làm dịu cơn đau họng.
• Thuốc giảm đau: Nếu trẻ bị đau nhiều, có thể sử dụng thuốc giảm đau như acetaminophen hoặc ibuprofen nhưng cần tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn.

Theo dõi triệu chứng và đưa trẻ đi khám bác sĩ khi cần thiết là điều rất quan trọng trong quá trình điều trị viêm họng tại nhà. Việc chăm sóc sớm sẽ giúp trẻ hồi phục nhanh chóng.

Sử dụng thuốc theo chỉ định

Khi điều trị viêm họng ở trẻ, việc sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ là rất quan trọng. Đối với trường hợp viêm họng do vi khuẩn, trẻ thường được kê đơn sử dụng kháng sinh dạng dung dịch. 

Những loại thuốc giảm đau, hạ sốt như paracetamol hoặc ibuprofen cũng thường được chỉ định để giảm triệu chứng cho trẻ.

Ngoài ra, bác sĩ có thể hướng dẫn trẻ sử dụng thuốc bôi hoặc thuốc tiêm tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của bệnh. 

Việc làm này cần phải có sự chỉ đạo chặt chẽ từ phía bác sĩ để đảm bảo sức khỏe tốt nhất cho trẻ. Cha mẹ tuyệt đối không tự ý cho trẻ sử dụng thuốc khi chưa có chỉ định, vì có thể gây ra những tác hại không thể lường trước.

Việc tuân thủ đúng liều lượng và thời gian uống thuốc sẽ giúp trẻ sớm hết triệu chứng và hồi phục sức khỏe. 

Đặc biệt, nếu triệu chứng không thuyên giảm hoặc có dấu hiệu nặng hơn, nên đưa trẻ đi khám bác sĩ để xem xét lại tình trạng.

Mẹo tự nhiên giảm triệu chứng

Bên cạnh các biện pháp y tế, có một số mẹo tự nhiên có thể hỗ trợ giảm triệu chứng viêm họng cho trẻ một cách an toàn và hiệu quả. Những phương pháp này không chỉ dễ thực hiện mà còn giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn.

• Nước muối sinh lý: Súc họng bằng nước muối sinh lý sạch có thể giúp giảm viêm và kháng khuẩn tự nhiên. Cha mẹ có thể tự chuẩn bị nước muối sinh lý tại nhà để sử dụng cho trẻ.
• Trà thảo dược: Các loại trà từ thảo dược như gừng hay trà xanh có thể giúp làm dịu cơn đau họng và cung cấp chất chống oxy hóa cho cơ thể.
• Mật ong: Mật ong là một trong những nguyên liệu tự nhiên giúp giảm đau họng hiệu quả. Cho trẻ uống 1 thìa mật ong trộn với nước ấm sẽ tạo cảm giác dễ chịu.

Với những mẹo tự nhiên này, cha mẹ có thể giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn và lấy lại sức khỏe một cách an toàn.

Cách chăm sóc trẻ bị viêm họng

Việc chăm sóc trẻ bị viêm họng không chỉ bao gồm điều trị y tế mà còn đòi hỏi sự quan tâm từ cha mẹ trong môi trường sống hàng ngày. Sự kết hợp giữa việc điều trị và chăm sóc tại nhà sẽ giúp trẻ hồi phục nhanh chóng hơn.

Sử dụng húng chanh lên men Minione Gold

Dầu húng chanh lên men Minione Gold là sản phẩm thảo dược thiên nhiên được nghiên cứu và phát triển để giúp hỗ trợ điều trị các bệnh lý về đường hô hấp, đặc biệt là cho trẻ. 

Sản phẩm này chứa chiết xuất từ húng chanh, có tác dụng giảm ho, long đờm, nâng cao sức đề kháng, mang lại hiệu quả tốt trong việc chăm sóc sức khỏe cho trẻ nhỏ.

Cách sử dụng húng chanh lên men Minione Gold rất đơn giản. Đối với trẻ dưới 6 tháng tuổi, bạn có thể nhỏ 2-3 giọt vào nước hoặc sữa, dùng từ 1-3 lần mỗi ngày. 

Trẻ từ 6 tháng trở lên có thể sử dụng 3-7 giọt mỗi lần và dùng từ 2-3 lần mỗi ngày để phát huy công dụng của sản phẩm.

Giữ ấm và vệ sinh môi trường sống

Việc giữ ấm và vệ sinh môi trường sống cho trẻ là rất quan trọng trong quá trình điều trị viêm họng. Cha mẹ cần chú ý giữ ấm cho trẻ, đặc biệt là các bộ phận như bàn tay, bàn chân và cổ. Hãy cho trẻ mặc đủ ấm và tránh để trẻ tiếp xúc với gió lạnh để không làm tình trạng bệnh nặng hơn.

Môi trường sống cũng cần được giữ sạch sẽ, thoáng mát, tránh xa khói thuốc lá, khói xe và bụi bẩn. Đặc biệt, việc vệ sinh đồ chơi và các khu vực trẻ sinh hoạt là vô cùng cần thiết để giảm nguy cơ bị vi khuẩn tấn công.

Chế độ dinh dưỡng phù hợp

Một chế độ dinh dưỡng hợp lý cũng là yếu tố quan trọng giúp trẻ mau hồi phục sức khỏe. Cha mẹ nên đảm bảo cung cấp những thực phẩm giàu vitamin và dưỡng chất cần thiết để củng cố sức đề kháng cho trẻ.

• Nước ấm: Uống nước ấm giúp giữ ẩm cho cổ họng và giảm cảm giác đau. Nước chanh pha mật ong, nước ép trái cây rất tốt cho trẻ.
• Thực phẩm mềm: Nên cho trẻ ăn những món mềm như cháo, súp hay món hầm dễ nuốt, tạo cảm giác thoải mái khi ăn.
• Tránh thức ăn cay, chua: Những món ăn này có thể làm tình trạng viêm họng trở nên nghiêm trọng hơn.

Việc xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp sẽ hỗ trợ rất nhiều trong việc giúp trẻ mau chóng hồi phục sức khỏe.

Theo dõi các dấu hiệu bất thường

Theo dõi triệu chứng của trẻ và việc phát hiện các dấu hiệu bất thường trong quá trình hồi phục là rất quan trọng. Cha mẹ cần chú ý đến các triệu chứng như:

• Sốt cao liên tục trên 39°C
• Khó thở hoặc thở khò khè
• Khó khăn hoặc không ăn uống được
• Tình trạng không cải thiện sau 2-3 ngày chăm sóc tại nhà

Nếu trẻ có bất kỳ triệu chứng nào trong số này, nên đưa trẻ đến cơ sở y tế kịp thời để được bác sĩ thăm khám và điều trị.

Phòng ngừa viêm họng ở trẻ

Việc phòng ngừa viêm họng không chỉ cần thiết trong bệnh lý mà còn trong cuộc sống hàng ngày. Những hành động chăm sóc sức khỏe hợp lý sẽ giúp trẻ tránh khỏi tình trạng viêm họng tái phát.

Thói quen vệ sinh cá nhân

Duy trì thói quen vệ sinh cá nhân cho trẻ là một trong những biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất. Cha mẹ cần tập cho trẻ những thói quen như:

• Đánh răng thường xuyên, đặc biệt là sau khi ăn.
• Rửa tay sạch sẽ trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
• Khuyến khích trẻ không đưa tay lên mặt hoặc mắt để tránh lây nhiễm.

Khi trẻ có thói quen tốt về vệ sinh, cơ thể sẽ khỏe mạnh hơn và khả năng mắc bệnh cũng giảm đi đáng kể.

Tiêm phòng và kiểm soát môi trường

Tiêm phòng bệnh cho trẻ kịp thời theo lịch tiêm chủng cũng là yếu tố quan trọng giúp tăng cường sức đề kháng. Cha mẹ nên đảm bảo trẻ được tiêm phòng đầy đủ các loại vaccine giúp bảo vệ trẻ khỏi các bệnh truyền nhiễm.

Kiểm soát môi trường sống cũng cần được chú trọng. Cha mẹ cần duy trì không gian sống sạch sẽ, thông thoáng, giảm thiểu ô nhiễm không khí và tránh xa tình trạng khói thuốc lá. Tạo cho trẻ một môi trường sống trong lành sẽ giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và chống lại bệnh tật hiệu quả hơn.

Duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh

Cuối cùng, việc duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh cho trẻ em là vấn đề quan trọng không thể bỏ qua. Cha mẹ nên chú ý đến chế độ ăn uống, đảm bảo trẻ được cung cấp đầy đủ vitamin và khoáng chất thiết yếu để tăng cường sức đề kháng.

• Thực phẩm tốt cho sức khỏe: Bổ sung nhiều rau củ, trái cây tươi sẽ giúp cơ thể trẻ tăng cường sức đề kháng.
• Ngủ đủ giấc và hoạt động thể chất: Giấc ngủ sâu và duy trì các hoạt động thể chất sẽ giúp trẻ có một cơ thể khỏe mạnh.
• Giảm stress: Giữ cho trẻ trong trạng thái vui vẻ, tránh căng thẳng và áp lực cũng góp phần duy trì sức khỏe tổng thể cho trẻ.

Những lưu ý quan trọng khi chăm sóc trẻ bị viêm họng

Để đảm bảo sức khỏe cho trẻ, việc chăm sóc cần được thực hiện cẩn thận và theo dõi sát sao. Những lưu ý dưới đây sẽ giúp cha mẹ bảo vệ sức khỏe cho trẻ tốt hơn.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ

Cha mẹ nên chú ý đến các triệu chứng bất thường ở trẻ. Khi có thể đưa trẻ đi khám ngay nếu nhận thấy:

• Sốt cao: Nếu trẻ sốt cao liên tục trên 39°C và không có dấu hiệu hạ sốt.
• Khó thở: Nếu trẻ có dấu hiệu khó thở hoặc thở khò khè, cha mẹ cần đưa trẻ đi viện ngay lập tức.
• Khó nuốt: Nếu trẻ không thể nuốt nước hoặc thức ăn.
• Tình trạng kéo dài: Khi tình trạng viêm họng không cải thiện sau 2-3 ngày chăm sóc tại nhà.

Các thói quen cần tránh trong quá trình chăm sóc

Trong quá trình chăm sóc trẻ bị viêm họng, có một số thói quen mà cha mẹ cần tránh:

• Tự ý cho trẻ uống thuốc: Không tự ý sử dụng kháng sinh mà không có chỉ định của bác sĩ, vì điều này có thể dẫn đến tình trạng kháng thuốc.
• Cho trẻ ăn thực phẩm lạnh: Hạn chế cho trẻ ăn những thực phẩm lạnh hoặc cay, vì những món này có thể làm tình trạng viêm họng nặng hơn.
• Bỏ qua việc vệ sinh: Không chú ý đến vệ sinh môi trường sống cũng như vệ sinh cá nhân cho trẻ, điều này tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.

Viêm họng là một bệnh lý phổ biến ở trẻ em, gây ra nhiều phiền toái và khó chịu. Tuy nhiên, nếu cha mẹ nắm vững những kiến thức như nguyên nhân gây bệnh, triệu chứng đi kèm, cũng như cách điều trị, chăm sóc đúng cách, sẽ giúp trẻ nhanh chóng hồi phục và ngăn ngừa tình trạng tái phát.

Qua bài viết này, hy vọng các bậc phụ huynh sẽ có thêm thông tin bổ ích và tự tin hơn trong việc chăm sóc sức khỏe cho trẻ. Hãy luôn theo dõi, quan tâm và tìm hiểu những phương pháp chăm sóc tốt nhất cho trẻ, để trẻ khoẻ mạnh, vui vẻ mỗi ngày!

Người chịu trách nhiệm kiểm duyệt nội dung: Trần Thị Mai Phương.

Nguồn tham khảo bài viết:

• www.schn.health.nsw.gov.au. 2025. Sore throat (pharyngitis) factsheet | The Sydney Children’s Hospitals Network. https://www.schn.health.nsw.gov.au/sore-throat-pharyngitis-factsheet.
• www.saintlukeskc.org. 2025. When Your Child Has Pharyngitis or Tonsillitis | Saint Luke’s Health System. https://www.saintlukeskc.org/health-library/when-your-child-has-pharyngitis-or-tonsillitis.
• pmc.ncbi.nlm.nih.gov. 2025. Diagnosis and Treatment of Pharyngitis in Children – PMC. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7118881/.
• www.hopkinsmedicine.org. 2024. Pharyngitis and Tonsillitis in Children | Johns Hopkins Medicine. https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/pharyngitis-and-tonsillitis-in-children.
• pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. 2025. Diagnosis and treatment of pharyngitis in children – PubMed. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15925660/. 

Xem thêm bài viết khác:

• Bé bị ho nhiều: Nguyên nhân, triệu chứng và cách chăm sóc hiệu quả
• Tại sao bạn bị ho nhiều về đêm và cách khắc phục hiệu quả 
• Nên làm gì khi bị ho có đờm lâu ngày?
• Cách giảm ho nhanh chóng và hiệu quả tại nhà 
• Trẻ sơ sinh bị ho – Nguyên nhân, triệu chứng, cách chăm sóc hiệu quả
• Nguyên nhân trẻ ho nhiều về đêm và cách khắc phục hiệu quả
• Bé bị ho khan liên tục phải làm sao? Hướng dẫn xử lý tại nhà